سفر هیأت بلندپایه سیاسی و اقتصادی سوریه به تهران و برگزاری نشست کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و سوریه را می توان گام دیگری در ترسیم آینده اقتصادی سیاسی در روابط ایران و سوریه ارزیابی کرد. در این سفر «فیصل المقداد» وزیر خارجه سوریه را وزیر تجارت خارجی، وزیر ارتباطات و جمعی از مدیران و کارشناسان سوری همراهی می کنند.
به نظر می رسد این سفر، به دنبال تبادل سفرهای دیپلماتیک اخیر بین ایران و سوریه در راستای جبران نقص در همکاری های اقتصادی تهران و دمشق است. بر اساس گزارش منابع سوری، هیات سوری در سفر به تهران نقشه راه اجرایی سازی مصوبات سفر رئیس جمهوری ایران به سوریه را پیگیری می کند.
از پایان جنگ سوریه، یکی از انتقادهایی که به ایران وارد می شود این است که ایران به رغم پرداخت هزینه های سنگین انسانی و نظامی در جنگ با داعش، از بازار این کشور بی بهره مانده و سهمی که باید در بازسازی سوریه به ایران تعلق می گرفت، به رقبا واگذار شده است. این انتقادها پس از عادی سازی روابط سوریه با اعراب نیز بیشتر شد. و حتی احتمال می رود عادی سازی روابط سوریه و ترکیه عرصه را برای ایران تنگ تر کند.
۱۳ و ۱۴ اردیبهشت ماه سال جاری در جریان سفر ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران به سوریه، ۱۵ سند تفاهم همکاری بین تهران و دمشق به امضا رسید. این اسناد شامل همکاری‌ها در حوزه های تجاری، نفت و انرژی، فنی و مهندسی، مسکن، حمل و نقل ریلی و هوایی، مناطق آزاد و بخش خصوصی، ارتباطات و فناوری و زلزله و امدادرسانی و تسهیل امور زیارتی بود.
کارشناسان پیشنهاد می کنند دولت ایران باید سهم بخش خصوصی در بازسازی سوریه را تقویت کند. حوزه های بازرگانی، ساخت و ساز بخش های مسکونی، پروژه های خدمات شهری، پروژه های کلان دولتی از جمله زمینه هایی هستند که برای افزایش ارزش اقتصادی روابط ایران و سوریه پیشنهاد می شوند. با این حال این انتقاد وجود دارد که دولت حمایت لازم را از مشارکت بخش خصوصی ایران در سوریه ندارد.
افزایش سهم دیگر کشور‌ها در بازسازی و بازار صادرات سوریه نیز هم به دیپلماسی فعال دولتی و هم آزادی عمل بخش خصوصی نسبت داده می شود. برخی علت سهم اندک ایران از بازسازی سوریه را به بی میلی سوری ها نسبت می دهند. و برخی این موضوع را به عدم تمایل بخش خصوصی ایرانی مرتبط می دانند.
ایران در حوزه های نفت، انرژی و معادن دارای موافقتنامه ها و قراردادهایی با طرف سوری است اما هنوز از این امتیازها بهره برداری لازم را نکرده است.
روسیه به واسطه حضور نظامی در سوریه، اکنون در پروژه‌های مهم و بزرگی چون آماده‌سازی بندر طرطوس به عنوان مبادی صادرات و واردات سوریه، اکتشاف نفت و گاز در دریای مدیترانه و استخراج مواد معدنی سوریه مشارکت داشته و دارای قراردادهای همکاری است. چین نیز قراردادهای اولیه درباره الحاق سوریه به پروژه کمربند-جاده را از آن خود کرده است.
فیصل المقداد وزیر خارجه سوریه و حسین امیرعبداللهیان ۱۵ تیر ماه در حاشیه نشست وزرای خارجه جنبش عدم تعهد در باکو با یکدیگر دیدار و گفتوگو کرده بودند. در دو سال اخیر فیصل المقداد سه بار به ایران سفر کرده است.
ایران در نشست چهارجانبه ایران، روسیه، سوریه و ترکیه نیز مواضع نزدیکی به طرف سوری داشته و از مواضع دمشق حمایت می کند. وزرای خارجه ایران و سوریه اردیبهشت ماه در مسکو و در حاشیه نشست وزرای خارجه چهار کشور ایران، روسیه، سوریه و ترکیه دیدار و گفتوگو کرده بودند. پیش بینی می شود دور جدیدی از این نشست نیز به زودی برگزار شود.
