حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران بامداد امروز دوشنبه وارد توکیو، پایتخت ژاپن شد و با نخست وزیر و وزیر خارجه ژاپن گفتگو کرد.
وزیر امور خارجه ایران در دیدار با فومیو کیشیدا، نخست وزیر ژاپن بر نقش ایران در ارتقاء امنیت انرژی در خلیج فارس تاکید کرد. او همچنین بر موضع ایران در خصوص ضرورت راه حل سیاسی برای بحران اوکراین اشاره کرد.
نخست وزیر ژاپن از تحولات مثبت جدید در منطقه خلیج فارس ابراز خرسندی کرد و افزود توکیو از همکاری های منطقه ای در راستای ارتقاء امنیت پایدار حمایت می کند. کیشیدا گفت: «ژاپن از احیای مذاکرات ایران و سایر طرفها برای اجرای کامل تعهدات برجامی حمایت می کند و آماده کمک به آن است.»
امیرعبداللهیان همچنین به محض ورود و قبل از دیدار با نخست وزیر و همتای ژاپنی خود، در رزیدانس سفیر ایران در توکیو در جمع رسانه های ژاپنی حاضر شده و به پرسش های آنان پاسخ داد.
خبرنگاران ژاپنی عمدتا در زمینه موضوعات مربوط به اوکراین، برجام، مذاکرات ایران و آمریکا درباره تبادل زندانی، همکاری های ایران و روسیه، امنیت در خلیج فارس سوالاتی را مطرح کردند.
موضوع اوکراین یکی از محورهای مهم برای طرف ژاپنی به ویژه در حوزه عمومی محسوب می شود. از همین جهت بود که رسانه ژاپنی تی بی اس که برای اولین خبر سفر ار منتشر کرد، در گزارش خود نوشت که موضوع فشار بر ایران در عدم ارسال سلاح برای روسیه در جنگ اوکراین از جمله موارد مهم در این سفر خواهد بود. بخش مهمی از سوالات خبرنگاران ژاپنی هم امروز صبح به این موضوع مربوط می شد. امیرعبداللهیان در نشست خبری گفت: «امروز گزارشی را در ژاپن مطالعه کردم تأیید می کند که تسلیحاتی که در اوکراین مورد استفاده قرار می‌گیرد بخش عمده امکانات آن از آمریکا و کشورهای غربی تأمین شده است. ما هیچگونه پهپادی برای استفاده در جنگ اوکراین در اختیار هیچ طرفی قرار نداده‌ایم.»
او با اشاره به دیدار کارشناسان نظامی ایران و اوکراین گفت: «هیچ سند قابل قبولی از طرف اوکراین در این دیدار مورد ادعاهای مطرح شده ارائه نشد. قرار شد طرف اوکراینی بار دیگر اسناد خود را بررسی کند و در نشستی دیگر با طرف ایرانی مورد بررسی قرار گیرد. ما بارها پیگیری کردیم که این نشست برگزار شود ولی طرف اوکراینی در دور جدید گفت‌وگوها حاضر نشد.»
وزیر خارجه ایران در پاسخ به سوالی درباره مذاکره با آمریکا، به مذاکرات غیرمستقیم درباره تبادل زندانی اشاره کرد و گفت: «ما در این خصوص گفت‌وگوهای غیر مستقیمی را از سال گذشته با طرف آمریکایی داشتیم.»
از آنجایی که خلیج فارس محل صدور و عبور بخش قابل توجهی از نیازهای انرژی جهان است، این موضوع یکی از دغدغه های توکیو نیز هست. افزایش نیروهای نظامی آمریکا و واکنش های ایران به آن، یکی از موضوعات مهم رسانه های جهان بوده است. وزیر خارجه ایران در دیدارهای قبلی با مقامات خارجی به ویژه منطقه، بر اینکه کشورهای منطقه مستقل از دخالت های فرامنطقه ای می توانند امنیت را تامین کنند، تاکید کرده است. او در نشست امروز نیز گفت: انتظار داریم امنیت جمعی منطقه با توان و ظرفیت کشورهای منطقه به خوبی تامین شود و ژاپن از این سیاست حمایت کند.
پیشتر ایران نوانس به نقل از یک منبع ایرانی گزارش داده بود که «همکاری های دوجانبه، رایزنی درباره تحولات بین المللی و رفع تحریم ها» از جمله موضوعاتی هستند که در توکیو مورد بحث قرار می گیرند.
هر چند که یکی از موارد در دستور کار این سفر بررسی روابط دوجانبه تهران-توکیو هست، اما روابط نزدیک ژاپن با آمریکا باعث شده که در رسانه ها، ابعاد بین المللی سفر و به ویژه موضوع مربوط به رفع تحریم ها بر سایر موضوعات سایه افکنده و بر آنها غلبه کند.
به نظر می رسد، وزن موضوعات از دید دو طرف یکسان و مشابه نیست. طرف ژاپنی از دریچه بحران اوکراین و امنیت در منطقه خلیج فارس به این گفتگوها می نگرد، اما طرف ایرانی یافتن فرصت های اقتصادی، آزادسازی منابع مالی و رفع تحریم ها را در اولویت خود می بیند. دلیل این تفاوت دیدگاه این است، که ژاپن احتمالا نیاز پررنگ کردن بُعد فشار بر ایران در زمینه اوکراین را احساس می کند تا بتواند طرف های غربی را نیز راضی نگه دارد.
ژاپن همچنین از بدهکاران نفتی ایران است. ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت خارجه ایران امروز در نشست خبری خود در تهران گفت: «موضوع مطالبات مالی ایران از کشورهای محتلف را ما دنبال کرده و خواهیم کرد و در خصوص ژاپن هم در سطوح مختلف این موضوع مطرح شده و سال گذشته هم در دیدار رئیسی و نخست وزیر ژاپن در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک این موضوع بررسی شده بود. دولت ژاپن هم بارها اعلام کرده که نسبت به تامین دیون ایران آمادگی دارد و تلاش می‌کند که این امر محقق شود.»
یکی از ابعاد سفر جاری وزیر خارجه ایران که به آن اهمیت مضاعف می دهد، دیدار با نخست وزیر است. تجربه نشان داده که ژاپنی ها با اختصاص دیدارهایی در این سطح به دنبال دستور کار مشخص و مهمی هستند.
هر چند اطلاعات دقیقی در زمینه کیفیت نگاه فومیو کیشیدا، نخست وزیر فعلی ژاپن به ایران و تفاوت او با شینزو آبه، نخست وزیر سابق که در سال ۲۰۱۹ پس از ۴۱ سال به ایران سفر کرد، در دسترس نیست، اما توکیو به واسطه روابط و هماهنگی نزدیک با واشنگتن، در مقاطعی تلاش کرده است بین ایران و آمریکا میانجیگری کند، چه این موضوع مربوط به موضوع هسته ای باشد، چه اوکراین. جالب توجه اینکه، نخست وزیر فعلی ژاپن در گذشته رئیس گروه دوستی پارلمانی ایران و ژاپن نیز بوده است. او همچنین در کسوت وزیر خارجه به منطقه از جمله ایران نیز سفر داشته است.
