«پنج» ساعت مجموع زمان دیدارها و گفتگوهای حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه ایران با فیصل بن فرحان وزیر خارجه و محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی را می توان یک رایزنی طولانی مدت میان تهران و ریاض در فصل جدید روابط دانست که حاوی سیگنال های مهمی برای سایر بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای بود.
در دیدار وزیر خارجه ایران و محمد بن سلمان ولیعهد عربستان، این مقام بلندپایه سعودی با ابلاغ سلام خود و پادشاه عربستان سعودی به رهبری و رییس جمهور ایران گفت: «نگاه عربستان به رابطه با ایران راهبردی بوده و ریاض در این خصوص عزم جدی دارد.»
ولیعهد عربستان با تاکید بر دعوت از رییس جمهور ایران برای سفر به عربستان، دیدار سران دو کشور را بسیار با اهمیت برشمرده و گفت «این دیدارها تاثیرات اساسی بر توسعه و تعمیق مناسبات دوجانبه و چندجانبه خواهد داشت.» این اظهارات ولیعهد عربستان بیشترین بازتاب جهانی را به همراه داشت.
این در حالی است که به گفته حسین امیر عبداللهیان وزیر خارجه ایران، محمد بن سلمان ولیعهد سعودی ضمن پذیرفتن دعوت ایران از این مقام عالی رتبه سعودی، گفته است درباره سفر به ایران در زمان مناسب برنامه ریزی خواهد کرد.
وزیر امور خارجه ایران پس از دیدار با ولیعهد عربستان در صفحه مجازی با اشاره به این دیدار نود دقیقه ای، گفتگوهای خود با این مقام بلند پایه عربستان را صریح، بی پرده، سودمند و ثمربخش مبتنی بر سیاست همسایگی توصیف کرد. امیر عبداللهیان به ارزیابی خود درباره اراده سران دو کشور نیز اشاره کرده و نوشت: ما بر «امنیت و توسعه برای همه» در منطقه اتفاق نظر داریم. وزیر امور خارجه ایران در هر دو دیدار خود با مقامات سعودی بر توسعه همه جانبه همکاری‌ها از جمله در حوزه سیاسی، اقتصادی، تجاری، ترانزیت، علم و فناوری، فرهنگی و اجتماعی تاکید کرد.
این دیدار یک روز پس از دیدار سه ساعت و نیمه امیرعبداللهیان با بن فرحان انجام شد. زمانی که وزیر خارجه ایران اعلام کرد که روابط ایران و عربستان در «مسیر درست» قرار دارد و وزیر خارجه عربستان تاکید کرد ریاض به آغاز فصل جدید در رابطه با ایران متعهد است. این دیدار و اظهارات بعدی، بلافاصله منجر به تماس تلفنی آنتونی بلینکن وزیر خارجه ایالات متحده با ریاض شد.
وزرای خارجه ایران و عربستان، در کنفرانس خبری مشترک بر عزم و اراده تهران و ریاض درباره توسعه مناسبات دوجانبه و بسط این همکاری ها به سطح منطقه ای تاکید کرده بودند.
بازتاب منطقه ای و جهانی دیدارهای ریاض و جده
دیدار وزیر خارجه ایران با محمد بن سلمان ولیعهد عربستان در جده از سوی بسیاری از رسانه ها عالی ترین تماس تهران و ریاض پس از ازسرگیری روابط توصیف شد. رسانه های سعودی نیز در گزارش های ویژه ای از این دیدارها بازتاب دادند. تلویزیون دولتی عربستان سعودی تصاویری از نشستن محمد بن سلمان ولیعهد عربستان در کنار امیرعبداللهیان وزیر خارجه ایران در شهر بندری جده را به نمایش گذاشت و خبرگزاری دولتی عربستان خبر بررسی فرصت ها برای همکاری های آینده دو کشور را منتشر کرد.
بسیاری از رسانه های سعودی و منطقه ای با اشاره به اظهارات گرم و دوستانه وزرای خارجه ایران و عربستان، حمایت ایران از عربستان برای میزبانی اکسپو ۲۰۳۰، و همچنین آغاز به کار نمایندگی های دو کشور را در سرفصل خبرهای خود قرار دادند.
در حالی که دیدارها و گفتگوهای مقامات ایرانی و عربستانی با استقبال برخی محافل خبری، تحلیلی و رسمی منطقه ای مواجه شد، برخی رسانه ها و محافل تحلیلی و رسمی غربی نیز تلاش کردند دور جدید مناسبات ایران و عربستان را مهم اما در سایه تردیدهای بسیار توصیف کنند.
خبرگزاری قطری الجزیره، در یکی از گزارش های خود اظهارات امیر عبداللهیان درباره قرار داشتن روابط دو کشور در مسیر درست را تیتر قرار داد. شبکه خبری العربیه به صحبت‌های وزیر امور خارجه عربستان پرداخته و این نقل فیصل بن فرحان را برجسته ساخت که برقراری مجدد روابط دیپلماتیک بین عربستان سعودی و ایران یک لحظه مهم برای امنیت منطقه است.
«سالم عبدالله الجابر الصباح» وزیر امورخارجه کویت همزمان با حضور وزیر خارجه ایران در عربستان، در اظهاراتی رسانه ای ابراز امیدواری کرد که این سفر بتواند موجب گشوده‌شدن صفحه جدیدی در مناسبات ایرانی-عربی بر پایه اصل حسن هم‌جواری و افزایش همکاری‌ها شود.
رسانه های غربی عمدتا با اشاره به رقابت های سنتی ایران و عربستان در منطقه و چالش‌هایی مانند نگرانی بر سر برنامه هسته‌ای ایران، جنگ عربستان علیه یمن، و امنیت آب‌های خلیج فارس برای دو طرف اشاره داشتند. نکته حائز اهمیت در اظهارات مقامات ایرانی و عربستانی، به ویژه محمد بن سلمان که تصمیم ساز سیاست خارجی عربستان شناخته می شود، تاکید بر اهمیت روابط ایران و عربستان برای استقرار امنیت و توسعه پایدار اقتصادی و امنیتی منطقه بود.
از نگاه محافل تحلیلی غربی مناسبات جدید ایران و عربستان یکی از موانع عادی سازی روابط عربستان و اسرائیل است. در حالی که این یکی از مهمترین پروژه های در دست اقدام ایالات متحده در خاورمیانه ارزیابی می شود. چنانچه رصد تمام رایزنی های اخیر مقامات آمریکایی با عربستان نشان می دهد واشنگتن تمرکز ویژه ای بر رفع موانع و تطمیع عربستان برای موافقت با عادی سازی روابط ریاض و تل آویو دارد. این موضوع یکی از انگیزه های تماس تلفنی وزیر خارجه ایالات متحده با وزیر خارجه عربستان همزمان با حضور وزیر خارجه ایران در ریاض ارزیابی می شود.
