«نالدی پاندور» وزیر روابط و همکاری‌های بین‌المللی (وزیر امور خارجه) آفریقای جنوبی که به دعوت همتای ایرانی خود، «حسین امیرعبداللهیان» به تهران سفر کرده است، با وزیر امور خارجه ایران دیدار و گفتگو کرد. براساس برنامه ریزی انجام شده، وزیر امور خارجه آفریقای جنوبی احتمالا با تعدادی دیگر از مقامات ایران نیز دیدار و رایزنی می کند.
سفر وزیر امور خارجه آفریقای جنوبی به تهران از این لحاظ حائز اهمیت است که یکی از برنامه‌های راهبردی ایران، گسترش روابط با کشورهای آفریقایی به خصوص آفریقای جنوبی است. برنامه توسعه روابط دو جانبه تهران-پرتوریا شامل گسترش روابط دوجانبه در حوزه های مختلف و همچنین بسط همکاری ها به سطح منطقه ای و بین المللی می شود. به همین منظور تبادل سفرهای دیپلماتیک بین تهران و پرتوریا افزایش یافته است.
آفریقای جنوبی یکی از بزرگترین اقتصادهای قاره آفریقا است که جزو قدرت های نوظهور در سطح جهان تلقی می‌شود. این کشور که به لحاظ اقتصادی غنی است به دلیل موقعیت استراتژیک در قاره آفریقا می‌تواند به عنوان دروازه ورود کالاهای ایرانی به بخشی از بازارها و کشورهای آفریقایی عمل کند.
ایران و آفریقای جنوبی دو بازیگر منطقه ای در قاره های آسـیا و آفریقا محسوب می شوند و دارای سابقه روابـط طولانی بـا یکدیگر هستند. تنها در زمان حکومت سیستم آپارتاید در آفریقای جنوبی، وقفه ای در روابط دو کشور ایجاد شد اما ایران و آفریقای جنوبی پس از فروپاشی نظام آپارتاید بار دیگر افزایش مناسبات را در پیش گرفتند.
«ابراهیم رئیسی» رئیس جمهور ایران نیز به زودی به آفریقای جنوبی سفر خواهد کرد. بررسی راه‌های توسعه همکاری‌های دو کشور به ویژه در زمینه های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و همچنین نهایی کردن اسناد و تفاهم نامه های مبادله شده میان دو طرف، در دستور کار سفر آتی رئیس جمهور ایران به آفریقای جنوبی قرار دارد.
رئیس جمهور ایران شهریور ماه برای شرکت در اجلاس سران بریکس به آفریقای جنوبی سفر کرده بود. در اجلاس ژوهانسبورگ از ایران برای عضویت در بریکس دعوت شد. عضویت همزمان ایران و آفریقای جنوبی در گروه بریکس، فرصت مناسبی برای توسعه همکاری‌های دو کشور محسوب می شود.
نقش بریکس از چند جنبه بر روابط تهران-پرتوریا مثبت ارزیابی می شود. از سویی این گروه زمینه را برای افزایش مناسبات دوجانبه فراهم می کند. از سوی دیگر گروه بریکس می تواند مبنای توافق های چند جانبه درون گروهی با مشارکت ایران و آفریقای جنوبی باشد. در همین حال این گروه مبنای همکاری بین المللی چه در حوزه اقتصادی و چه جهت گیری سیاسی ارزیابی می شود.
گروه بریکس در اجلاس ژوهانسبورگ آفریقای جنوبی خود را به عنوان یک مجمع گفتگوی سازنده و به عنوان مروج تغییر نظم جهانی غرب محور به نظم چندقطبی در سیاست جهانی معرفی کرد.
مواضع مقامات ایران و آفریقای جنوبی نشان می دهد تهران و پرتوریا در بسیاری از موضوعات بین المللی از جمله مساله فلسطین دیدگاه های نزدیکی دارند.
آفریقای جنوبی در دهه گذشته سهم بالایی در خرید نفت از ایران داشت، اما وقفه چند ساله در ارتباطات دو کشور به این رابطه آسیب زد. در چند سال اخیر بار دیگر روند صعودی در روابط اقتصادی ایران و آفریقای جنوبی آغاز شده است با این حال سهم بازار آفریقای جنوبی از صادرات ایران همچنان ناچیز است. سال گذشته سهم بازار آفریقای جنوبی از صادرات ایران فقط ۰.۵۷ درصد بود.
کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و آفریقای جنوبی که به دلیل حجم اندک تجارت دوجانبه و غیررقابتی شدن بازار آفریقا برای تجار ایرانی غیرفعال شده بود در جریان سفر اخیر وزیر خارجه ایران به آفریقای جنوبی فعال شد.
پانزدهمین کمیسیون همکاری های مشترک اقتصادی ایران و آفریقای جنوبی ۱۹ مرداد در جریان سفر وزیرخارجه ایران به آفریقای جنوبی در پرتوریا برگزار شد و یادداشت تفاهم کمیسیون به امضای وزرای خارجه دو کشور رسید.
در چارچوب کمیسیون مشترک دو کشور، ۲۶ توافق انجام شده است که در جریان دیدارهای جاری مقامات ایران و آفریقای جنوبی، تلاش می شود این توافق ها اجرایی شوند.
مهمترین توافق های موجود میان ایران و آفریقای جنوبی شامل توافقنامه همکاری‌های گمرکی، کشتی‌رانی، خودداری از اخذ مالیات مضاعف و تشویق سرمایه‌گذاری هستند.
یکی از مهمترین موانع روابط اقتصادی ایران و آفریقای جنوبی مشکلات بانکی است. برخی کارشناسان معتقدند استفاده از تهاتر بهترین مکانیزم برای حل مشکلات بانکی بین دو کشور است.
تلاش برای انعقاد توافق‌های تجاری، گفتگوهای مشترک با اتحادیه گمرکی جنوب آفریقا و گسترش روابط بازرگانی ازجمله راهکارهای توسعه تجارت میان ایران و آفریقای جنوبی است. از نگاه کارشناسان توافقنامه تجـارت ترجیحـی و تجـارت آزاد می تواند به ارتقـا سـطح روابـط تجـاری دوجانبـه کمک کند. آفریقای جنوبی می‌تواند مرکز اتصال برای کالاهای ایرانی به کل آفریقا باشد.
