«رستم امامعلی» رئیس مجلس ملی تاجیکستان که به دعوت «محمدباقر قالیباف» رئیس مجلس شورای اسلامی ایران به ایران سفر کرده، وارد تهران شد. بر اساس برنامه سفر رئیس مجلس تاجیکستان به تهران، وی با رئیس مجلس و برخی مقامات بلندپایه ایران دیدار و گفتگو خواهد داشت. بخش مهمی از این سفر، رایزنی درباره توسعه روابط سیاسی و اقتصادی دو کشور است.
سفر رئیس مجلس تاجیکستان به تهران را می‌توان در چارچوب تلاش فزاینده دو کشور در راستای تبیین اهمیت روابط تهران-دوشنبه و تعمیق روابط ارزیابی کرد با این پیام که روابط تهران و دوشنبه فراتر از روابط عادی دو کشور با یکدیگر است.
بررسی روابط ایران و تاجیکستان نشان می دهد سطح مبادله سفرهای دیپلماتیک در سال جاری افزایش قابل توجهی داشته است. «سید ابراهیم رئیسی» رئیس‌جمهور ایران ۱۷ آبان ماه ( ۸ نوامبر ۲۰۲۳) به دعوت رسمی «امامعلی رحمان» رئیس جمهور تاجیکستان به دوشنبه سفر کرده بود.
در فاصله سفر رئیس جمهور ایران به دوشنبه و سفر رئیس مجلس ملی تاجیکستان به تهران نیز در چارچوب نقشه راه همکاری‌های تهران و دوشنبه، چند هیات عالی رتبه سیاسی و اقتصادی بین ایران و تاجیکستان تبادل شد.
در جریان سفر رئیس جمهور ایران به دوشنبه ۱۸ سند همکاری در حوزه‌های مختلف به امضا رسید. یادداشت تفاهم نقشه راه همکاری‌های تجاری و اقتصادی بلندمدت برای سال‌های ۲۰۲۳ تا ۲۰۳۰، لغو رویداد، مبارزه با قاچاق مواد مخدر، حمل و نقل و ترانزیت، مدیریت بحران، ایجاد منطقه آزاد مشترک، فرهنگ و هنر، آموزش عالی، تحقیقات فناوری و نوآوری، خدمات پستی، امور ورزشی و خواهر خواندگی میان شهرهای یزد و خجند تاجیکستان از جمله اسناد و تفاهم‌نامه‌های همکاری میان ایران و تاجیکستان بود که توسط مقامات دو کشور به امضا رسید. بر اساس برنامه سفر رئیس مجلس ملی تاجیکستان در تهران، برخی از این اسناد از جمله سند لغو روادید اجرایی سازی خواهد شد.
شانزدهمین کمیسیون مشترک همکاری‌های ایران و تاجیکستان فعالیت خود را از ۵ دی ماه (۲۶ دسامبر ۲۰۲۳) آغاز کرده است. در کمیسیون همکاری‌های مشترک اقصادی ایران و تاجیکستان، ۵ کمیته اصلی برای مذاکرات در بخش‌های مختلف تشکیل شده است که شامل کمیته‌های انرژی، زیرساخت، فرهنگی – اجتماعی، تجارت – بازرگانی و کمیته مالی – سرمایه‌گذاری می‌شود.
تاجیکستان به توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل با ایران علاقه‌مند است. گسترش این زیرساخت‌ها از مسیر تاجیکستان-افغانستان- ایران، یا تاجیکستان-آسیای مرکزی –ایران، می تواند تاجیکستان را به ایستگاهی در ترانزیت بین‌المللی از شرق تا غرب تبدیل کند.
بر اساس پروژه‌های موجود تاجیکستان یکی از ایستگاه‌های کریدور ریلی پنج کشور (FNRC) است که شامل ایران، افغانستان، تاجیکستان، قرقیزستان و چین می‌شود و در امتداد این کریدور امسال راه آهن خواف-هرات بین ایران و افغانستان تکمیل شده و به بهره برداری می‌رسد.
سطح دیگری از روابط اقتصادی ایران و تاجیکستان در قالب همکاری‌های سازمانی قابل تعریف است. ایران و تاجیکستان عضو سازمان همکاری‌های اقتصادی اکو (ECO) و سازمان همکاری شانگهای (SCO) هستند.
از نگاه ایران، در رقابت‌های جاری ژئوپلیتیکی جهان، که بخشی از آن در آسیای مرکزی جریان دارد، تاجیکستان می‌تواند به عنوان بخشی از جغرافیای فرهنگی ایران، در قلمرو منافع ژئوپلتیک و ژئوکالچر ایران محسوب شود.
از نظر بسیاری از ناظران، با وجود همگرایی‌ها و واگرایی‌‌های مقطعی بین تهران و دوشنبه، تاجیکستان حیاط خلوت ایران ارزیابی می‌شود. ایران و تاجیکستان با تعریف تهدیدهای مشترک که مهمترین آنها قاچاق مواد مخدر، تروریسم و افراط‌گرایی است، تلاش دارند پیوندهای نظامی و امنیتی خود را گسترش دهند.
سفر جاری رئیس مجلس تاجیکستان به تهران، اندکی پس از حمله تروریستی کرمان از این جهت که برخی از عوامل آن ملیت تاجیکستانی داشتند، شاید مورد توجه محافل خبری و تحلیلی قرار گیرد. این در حالی است که داعش یک گروه فراملیتی است که از ملیت‌های زیادی حتی از کشورهای غربی عضوگیری می کند.
ضمن اینکه در سال‌های اخیر تبادل سفرهای دیپلماتیک بین دو کشور افزایش مضاعف یافته است. هدف نقشه راهی که در دستور کار تهران و دوشنبه قرار دارد، توسعه روابط سیاسی و اقتصادی ایران و تاجیکستان متناسب با پیوندهای اعتقادی، تاریخی و تمدنی بین دو کشور است.
