روابط میان ایران و مصر، از دیرباز، ماهیتی پیچیده داشته و متأثر از عوامل گوناگون ژئوپلیتیک، فرهنگی و تاریخی بوده است. تحولات اخیر، حاکی از علاقه مجدد دو کشور به تقویت روابط دوجانبه است که با تعاملات دیپلماتیک قابل توجه و همکاری‌های مشترک مشهود است.
تعاملات دیپلماتیک
لحظه‌ای مهم در روابط ایران و مصر، در جریان اجلاس بریکس در کازان روسیه رقم خورد؛ جایی که مسعود پزشکیان، رئیس جمهور ایران، و عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهور مصر، برای گفتگو ملاقات کردند. این دیدار، گامی مهم در جهت بهبود روابط دیپلماتیک و تأکید بر لزوم ثبات منطقه‌ای و همکاری دوجانبه بود. گفتگوها با هدف رسیدگی به دغدغه‌های مشترک فوری، از جمله امنیت، و بحران‌های جاری در منطقه، انجام شد.
علاوه بر این، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، به تازگی به قاهره سفر کرد و در جریان آن، با همتای مصری خود و رئیس جمهور السیسی دیدار و گفتگو کرد. این تبادلات سطح بالا، در ایجاد اعتماد و تفاهم میان دو کشور نقشی اساسی ایفا می‌کنند و زمینه‌ساز همکاری‌های مهمتر در حوزه‌های مختلف می‌شوند.
تنش‌های منطقه‌ای
تنش‌های منطقه‌ای، به ویژه بحران‌های انسانی در غزه و لبنان ناشی از تجاوزات اسرائیل، بخش برجسته‌ای از گفتگوهای ایران و مصر را به خود اختصاص داده است. هر دو کشور نگرانی عمیقی در مورد پیامدهای این بحران‌ها بر ثبات منطقه‌ای و شرایط انسانی دارند. گفتگوی مشترک آنها نشانگر علاقه مشترک به ارتقای صلح و کاهش آلام انسانی است.
با توجه به نقش مهم مصر در امور منطقه، به ویژه در رابطه با مسئله فلسطین، مشارکت این کشور بسیار حائز اهمیت است. مصر، از گذشته، نقش میانجی در منازعات اعراب و اسرائیل را ایفا کرده است. این همکاری با ایران می‌تواند صدای آنها را در مجامع منطقه‌ای تقویت کند و جبهه‌ای متحد را در جهت دستیابی به آتش‌بس و ثبات بلندمدت ایجاد کند.
احیای روابط دیپلماتیک
تلاش‌ها برای احیای کامل روابط دیپلماتیک میان ایران و مصر شتاب بیشتری گرفته است. این اقدام با روند گسترده‌تر منطقه‌ای به سوی آشتی، که با ازسرگیری روابط میان ایران و عربستان سعودی تسریع شده، همسو است. تهران و قاهره هر دو مزایای برقراری مجدد کانال‌های رسمی دیپلماتیک، که از اواخر دهه‌ی ۱۹۷۰ تا حد زیادی غیرفعال بوده‌اند، را درک می‌کنند.
احیای بالقوه روابط دیپلماتیک می‌تواند زمینه‌ساز همکاری در بخش‌های مختلف، از جمله مبارزه با تروریسم، تجارت و تبادلات فرهنگی، شود.
همکاری اقتصادی
بررسی همکاری‌های اقتصادی، جنبه مهم دیگری از روابط ایران و مصر است. هر دو کشور مشتاق به شناسایی فرصت‌ها در حوزه‌های انرژی و تجارت هستند؛ بخش‌هایی که هر کدام می‌توانند مزایای مکمل ارائه دهند. موقعیت استراتژیک ایران به عنوان قطب ترانزیت کریدورهای حمل و نقل بین‌المللی، فرصتی برای مصر است که به دنبال تنوع‌بخشی به مسیرهای تجاری و افزایش تاب‌آوری اقتصادی خود است.
با توجه به چشم‌انداز جهانی انرژی، پتانسیل همکاری در حوزه انرژی نیز وجود دارد. ایران از منابع عظیم انرژی برخوردار است، در حالی که مصر در توسعه بخش گاز طبیعی خود پیشرفت‌هایی داشته است. سرمایه‌گذاری‌های مشترک در تولید انرژی و توسعه زیرساخت‌ها می‌تواند منجر به افزایش تجارت و در نتیجه تسهیل انتقال انرژی و کالاهای تجاری شود. با این حال، تحریم‌های غربی می‌تواند مانعی برای همکاری اقتصادی باشد.
نقش بریکس
پیوستن اخیر ایران و مصر به بریکس، نویدبخش ظرفیت‌های جدیدی برای تقویت همکاری است. این بستر، فرصتی قابل تامل برای تعامل دیپلماتیک از طریق نشست‌ها و اجلاس‌های منظم فراهم می‌کند که می‌تواند گفتگو در مورد مسائل دیرینه را تسهیل کند. ایران و مصر با بهره‌گیری از قدرت جمعی بریکس، می‌توانند به توافقات تجاری بهتری دست یابند و سرمایه‌گذاری جذب کنند و بدین ترتیب روابط اقتصادی خود را فراتر از بازارهای سنتی غربی متنوع سازند.
علاوه بر این، بریکس می‌تواند به عنوان کاتالیزوری برای تبادلات فرهنگی و آموزشی عمل کند و تفاهم متقابل را تقویت کند. این تعاملات مردمی، در ایجاد پیوندهای پایدار میان دو ملت تسهیل کننده است.
همچنین، این بستر می‌تواند به تلاش‌های مشترک در جهت ثبات و امنیت منطقه‌ای کمک کند. اقدامات هماهنگ برای مبارزه با تروریسم و رسیدگی به منازعات جاری، می‌تواند از گفتگوهای بریکس نشأت گیرد و با منافع هر دو کشور در زمینه ترویج صلح در منطقه همسو باشد.
در نهایت، بریکس چارچوبی برای همکاری‌های فناوری و علمی فراهم می‌کند. طرح‌های تحقیقاتی مشترک و توافق‌نامه‌های انتقال فناوری می‌توانند پیشرانی برای پیشرفت در بخش‌های مختلف، از جمله بهداشت، کشاورزی و انرژی‌های تجدیدپذیر باشند و روابط دوجانبه را بیشتر تقویت کنند.
نتیجه‌گیری
رابطه میان ایران و مصر در حال تحولی است که با تعامل دیپلماتیک تازه و تعهد مشترک به رویارویی با چالش‌های منطقه‌ای مشخص می‌شود. همچنان که هر دو ملت پیچیدگی‌های تعاملات تاریخی خود را پشت سر می‌گذارند، چارچوب ارائه‌شده توسط بریکس، راه‌های تازه‌ای برای همکاری و گفتگو فراهم می‌کند. در دورانی که ثبات منطقه‌ای به طور فزاینده‌ای متزلزل است، پتانسیل همکاری ایران و مصر می‌تواند نه تنها برای روابط دوجانبه آنها، بلکه برای چشم‌انداز ژئوپلیتیک خاورمیانه نیز مفید واقع شود.
