رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی وارد تهران شده است. او در این سفر با مقامات عالیرتبه از جمله مسعود پزشکیان، رئیس جمهور، محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی، و عباس عراقچی، وزیر امور خارجه خواهد دیدار خواهد کرد. این سفر در بحبوحه تحولات پیچیده بین‌المللی، فرصتی حیاتی برای تقویت اعتماد و پیشبرد همکاری میان ایران و آژانس محسوب می‌شود.
فرصتی نادر برای اعتمادسازی
با روی کار آمدن دولت جدید در ایران، سفر گروسی صرفاً یک سفر عادی نیست؛ بلکه نماد تلاشی جدی برای اعتمادسازی میان تهران و آژانس است. چنین فرصت‌هایی زیاد در دسترس نیستند و باید از آنها برای کاهش مشکلات دیرینه بهره‌برداری کرد. دعوت ایران از گروسی و فراهم آوردن بستری سیاسی در سطح بالا برای گفتگوها، نشانگر تمایل تهران برای تعامل سازنده در خصوص مسائل دوجانبه است. این رویکرد فعال، حاکی از اراده برای بررسی و حل و فصل موضوعات مورد اختلاف و احتمالاً زمینه‌ساز همکاری‌های مجدد است.
تعامل دوجانبه در میانه‌ی چالش‌های چندجانبه
ایران تأکید می‌کند که تعامل معنادار با آژانس، مسیری دو طرفه و لازمه آن رفتار و تعامل سازنده آژانس است. سفر گروسی چند روز پیش از نشست آتی شورای حکام آژانس انجام می‌شود؛ زمانی حساس که نتیجه آن می‌تواند تعیین کننده باشد. گزارش‌ها حاکی از آن است که کشورهای غربی، به ویژه کشورهای اروپایی، در تلاش برای تصویب قطعنامه یا حداقل صدور بیانیه‌ای انتقادی علیه ایران در نشست پیش رو هستند. نتایج مذاکرات گروسی در تهران می‌تواند بر مذاکرات شورای حکام تأثیرگذار باشد. نتیجه مثبت مذاکرات تهران و آژانس می‌تواند تلاش‌ها برای تصویب قطعنامه غیرسازنده را دشوار و یا حتی خنثی کند، در حالی که عدم پیشرفت می‌تواند تصویب آن را بالعکس تسهیل کند.
واقعیت‌های سیاسی و فنی
مدتی است که پیشرفت بالقوه در روابط ایران و آژانس، با دخالت سه کشور اروپایی مواجه شده؛ به نوعی که مانع دستیابی به نتایج مثبت گردیده است. برای حفظ اعتبار آژانس به عنوان یک سازمان مستقل و فنی، لازم است که موضع قاطع و بی‌طرفانه‌ای اتخاذ شود. با این حال، به نظر می‌رسد برخی اظهارات گروسی پیش از سفر به تهران، تمامیت حرفه‌ای آژانس را تهدید کرده و سیگنال‌های متناقضی به ایران و جامعه بین‌المللی ارسال می‌کند.
دوراهی مأموریت فنی و سیاسی‌کاری
گروسی با انتخابی سرنوشت‌ساز روبروست: حفظ نقش آژانس به عنوان نهادی صرفاً فنی یا درگیر شدن در بازی ژئوپلیتیک وسیع‌تر، که احتمالاً متأثر از تحولات سیاسی ایالات متحده با روی کار آمدن دولت دونالد ترامپ خواهد بود. جهتی که گروسی در پیش می‌گیرد، می‌تواند مسیر آژانس و تعاملات آن با ایران را تغییر دهد. چالش‌های چند سال اخیر پیرامون برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) لایه دیگری از پیچیدگی را به این موضوع افزوده است. با نزدیک شدن به دهمین سالگرد برجام در اکتبر ۲۰۲۵، آینده این توافق در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
نگاهی به آینده: پیامدها برای برجام و فراتر از آن
انقضای قریب‌الوقوع قطعنامه‌ی ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد، که برجام بر آن مهر تأیید می‌زند، پرسش‌های مهمی را درباره مسیر آینده برنامه هسته‌ای ایران و روابط بین‌الملل مطرح می‌سازد. ایران نوانس اطلاع یافت که تهران به هرگونه قطعنامه احتمالی در نشست شورای حکام آژانس، قاطعانه پاسخ خواهد داد. سفر گروسی به تهران باید عبور از این آب‌های متلاطم را تسهیل کرده و ضرورت‌های فنی نظارت هسته‌ای را با شبکه پیچیده‌ی دیپلماسی بین‌المللی متعادل سازد.
سفر رافائل گروسی به تهران در برهه‌ای بسیار حساس قرار دارد و موفقیت آن می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر تحولات شورای حکام آژانس و آینده برجام داشته باشد.
