سفارتخانه آمریکا و چندین کشور غربی دیگر در کیف روز چهارشنبه به دلیل تشدید نگرانی‌های امنیتی، همچنان تعطیل ماندند. سفارت آمریکا با استناد به هشدارهایی مبنی بر احتمال حملات هوایی سنگین روسیه به پایتخت اوکراین، این اقدام را اتخاذ کرد.
این تحول پس از افزایش تنش‌ها به دنبال انتقاد شدید مقامات روسی از تصمیم جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده، برای تجویز و تأمین سیستم‌های موشکی پیشرفته با قابلیت هدف قرار دادن مواضعی در خاک روسیه برای اوکراین، رخ داد. کرملین با ابراز خشم، وعده واکنشی قاطع به آنچه دخالت مستقیم آمریکا در درگیری جاری تلقی می‌کند، داده است.
تغییر دکترین هسته‌ای روسیه
ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، تجدیدنظر در دکترین هسته‌ای روسیه را اعلام کرد. این سیاست جدید، آستانه استفاده از سلاح‌های هسته‌ای را تقلیل و اجازه می‌دهد نه تنها در پاسخ به حملات هسته‌ای، بلکه در برابر حملات متعارف به خاک روسیه توسط هر کشوری که از سوی یک قدرت هسته‌ای حمایت می‌شود، از سلاح هسته‌ای استفاده شود. این تغییر قابل توجه، بر جدیت کرملین برای جلوگیری از حمایت خارجی از اوکراین تأکید می‌کند و نشانگر آمادگی برای تشدید درگیری در صورت لزوم است.
مقامات غربی این تغییر دکترین روسیه را تلاشی برای ترساندن متحدان اوکراین و محدود کردن جریان کمک‌های نظامی به کیف تفسیر کرده‌اند. با این حال، تهدید ضمنی درگیری هسته‌ای، بعد جدیدی از اهمیت موضوع را به گفتمان ژئوپلیتیک تزریق کرده است، و بازارهای جهانی نشانه‌هایی از نگرانی را نشان می‌دهند.
استفاده اوکراین از تسلیحات پیشرفته
گزارش‌ها حاکی از استفاده سیستم‌های موشکی تاکتیکی ارتش (ATACMS) ساخت آمریکا توسط اوکراین برای حمله به اهدافی در روسیه است که بر تنش‌ها افزوده است. این نقطه عطفی در درگیری محسوب می‌شود، زیرا نخستین استقرار چنین قابلیت‌های موشکی دوربرد توسط نیروهای اوکراینی است. مسکو گفته است که شش موشک ATACMS به منطقه بریانسک شلیک شده و این حادثه را آغاز «مرحله جدیدی» در جنگ خوانده است.
استفاده از این موشک‌ها، پیامدهای راهبردی دارد و به طور بالقوه به اوکراین اجازه می‌دهد زیرساخت‌های حیاتی و خطوط تدارکاتی را فراتر از خطوط مقدم هدف قرار دهد. واکنش کرملین نشان‌دهنده افزایش ادراک از تهدید است که ممکن است منجر به بازنگری در استراتژی نظامی روسیه در منطقه شود.
شاید بتوان چند دلیل را برای چنین اقدامی ذکر کرد. یک دیدگاه حاکی از آن است که دولت بایدن با نشان دادن افزایش توانایی‌های نظامی، به دنبال تقویت موضع اوکراین پیش از هرگونه مذاکره آتی و افزایش قدرت چانه‌زنی آن است.
از سوی دیگر، این تغییر سیاست ممکن است پاسخی به شرایط متغیر در میدان نبرد باشد. درگیری وارد مرحله‌ای فرسایشی شده است و هر دو طرف به دنبال مزیت‌هایی هستند که بتوانند بن‌بست را بشکنند. ارائه تسلیحات پیشرفته به اوکراین را می‌توان گامی برای مقابله با پیشرفت‌های اخیر روسیه دانست.
سایه تغییر سیاسی در آمریکا
ابعاد بین‌المللی منازعه اوکراین پس از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا پیچیده‌تر می‌شود. دیدگاه‌های متفاوت در مورد جنگ اوکراین به نقطه اختلاف میان چهره‌های سیاسی در واشنگتن تبدیل شده است. در حالی که بایدن بر تعهد خود به حمایت از اوکراین و حفظ پیمان ناتو تأکید کرده، دونالد ترامپ نسبت به ادامه دخالت ایالات متحده ابراز تردید کرده است.
گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است که تغییر در ریاست جمهوری ایالات متحده می‌تواند منجر به تغییر چشمگیر در سیاست خارجی این کشور در برخی حوزه‌ها شود و به طور بالقوه بر مولفه‌های این جنگ تأثیر بگذارد. مقامات اوکراینی نگرانی خود را از این عدم قطعیت ابراز کرده و بر اهمیت حیاتی تداوم حمایت‌ها تأکید کرده‌اند.
واکنش‌های متحدان و مخالفان سیاسی
حامیان ترامپ تشدید تنش‌های اخیر را محکوم کرده‌اند. آنها استدلال می‌کنند که افزایش کمک‌های نظامی و مجاز شمردن حملات به خاک روسیه، آمریکا را در معرض خطر کشیده شدن به درگیری گسترده‌تر قرار می‌دهد.
در مقابل، طرفداران استراتژی دولت فعلی در واشنگتن معتقدند که نشان دادن عزم راسخ در برابر تهدیدات روسیه، اعتبار آمریکا و متحدانش را تقویت می‌کند.
وضعیت در میدان نبرد
در میدان نبرد، درگیری نشانه‌هایی از تشدید را نشان می‌دهد. داده‌های مؤسسه مطالعات جنگ (ISW) نشان می‌دهد که نیروهای روسیه پیشروی‌های خود را در خطوط مقدم تسریع کرده‌اند. گزارش‌ها حاکی از آن است که روسیه در سال جاری نسبت به سال گذشته مناطق بیشتری را تصرف کرده و به مراکز لجستیک کلیدی اوکراین در منطقه شرقی دونباس نزدیک شده است.
در همین حال، یورش اوکراین به منطقه کورسک روسیه با مقاومت شدید مواجه شده است. پیشروی‌های اولیه نیروهای اوکراینی با ضدحمله‌های جدی روسیه روبرو شده و سؤالاتی را درباره ارزش استراتژیک این عملیات مطرح کرده است.
مارینا میرون، پژوهشگر مطالعات دفاعی در کالج کینگ لندن، حمله به کورسک را لحظه‌ای از «نبوغ تاکتیکی» توصیف کرد، اما هشدار داد که ممکن است به «فاجعه‌ای راهبردی» برای اوکراین تبدیل شود. او گفت: «تمام ایده این بود که اهرم سیاسی به دست آوریم و نیروهای روسیه را از دونباس دور کنیم. در عوض، یگان‌های اوکراینی اکنون در مخصمه گیر کرده و با نیروهای کمکی قابل توجه روسیه مواجه هستند.»
مسیر پیش رو
تلاقی تشدید تنش‌های نظامی، تغییرات در سیاست‌های راهبردی و عدم قطعیت‌های سیاسی، بر پیچیدگی منازعه در اوکراین می‌افزاید. کاهش آستانه هسته‌ای روسیه، همراه با افزایش توانمندی‌های نظامی اوکراین، خطر محاسبات اشتباه با پیامدهای بالقوه فاجعه‌بار را افزایش می‌دهد.
ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین، از متحدان درخواست حمایت مستمر کرده و تأکید کرده است که کاهش کمک‌ها می‌تواند به شکست در جنگ منجر شود. او در سخنرانی اخیر خود اظهار داشت: «ما تولیدات خود را داریم، اما کافی نیست.»
