در چهارمین روز از اولین دور توافق آتشبس موقت بین حماس و اسرائیل، این توافق برای ۲ روز دیگر با همان شرایط چندگانه تمدید شد.
شامگاه ۶ آذر (۲۷ نوامبر)، وزارت خارجه قطر خبر داد که آتشبس انسانی در غزه، به مدت دو روز دیگر تمدید شده است. تمدید دو روزه آتشبس، صحنه میدانی در نوار غزه را با عدم قطعیتهای جدیدی روبرو کرده و برخی ناظران ابراز امیدواری میکنند آتشبس در مراحل جدیدی تمدید شود.
«بنیامین نتانیاهو» نخست وزیر اسرائیل قبل از آغاز دور اول آتشبس موقت تهدید کرده بود که با پایان چهار روز، حملات اسرائیل به غزه، شدیدتر از قبل از سرگرفته میشود. در حالی که امروز دور دوم آتش بس اجرا میشود، شورای جنگ اسرائیل شامل نتانیاهو، گانتز و گالانت، همچنان بر تشدید جنگ پس از آتش بس تاکید دارد. این در حالی است که ناظران بر این باورند پس از آتش بس، شرایط اسرائیل برای بازگشت به جنگ دشوارتر خواهد بود. به همین دلیل اسرائیلیها تاکید زیادی بر افزایش شمار اسرای قابل مبادله در مدت کمتری از آتش بس دارند. زیرا افزایش روزهای آتشبس، شرایط را برای آغاز جنگ دوباره دشوارتر خواهد کرد.
بسیاری از ناظران بر این باورند چه با تمدید آتشبس و چه ادامه جنگ، سقوط نتانیاهو قریب الوقوع است و بازگشت به گزینه نظامی، با توجه به شکست بزرگ اسرائیل در جنگ پنجاه و یک روزه در نوار غزه و ناتوانی در دستیابی به هر یک از اهداف اعلامی میتواند تلآویو را در وضعیت آچمز قرار دهد.
در روزهای اخیر همزمان با آتشبس و مبادله اسرا، فشارهای سیاسی به نتانیاهو برای آزادسازی کامل اسراییلیهای در بند حماس افزایش یافت. تلآویو در روزهای گذشته شاهد تظاهرات خانوادههای اسرای اسرائیلی بود. برخی تحلیلگران معتقدند اجماع شورای جنگ اسرائیل درباره از سرگیری حملات نظامی نیز در این پیش بینی نهفته است که توقف جنگ از یک سو به سقوط سیاسی نتانیاهو و از سوی دیگر به شکست ارتش اسرائیل منجر خواهد شد.
اما از سوی دیگر نیز این نگاه وجود دارد که اسرائیلیها با افزایش سطح تهدید، تلاش دارند سطح جدیدی از بازدارندگی پس از عملیات «طوفان الاقصی» را احیا کنند. اما همه دادهها نشان میدهد که پس از ناکامی در جنگ زمینی، نتانیاهو چارهای جز تمدید آتشبس و آماده شدن برای پرداخت صورت حساب برای معامله جدید و بزرگ ندارد.
در واقع گزینه کم هزینهتر برای دولت نتانیاهو ادامه روند تمدیدهای کوتاه مدت آتشبس تا آزادی کامل اسرای اسرائیلی و توسل به ابتکارهای منطقهای برای یک معامله بزرگ است که موضوع شکست اسرائیل در جنگ غزه را به حاشیه ببرد.
در همین حال تلآویو برای کاهش فشارهای داخلی تلاش میکند موقعیت خود در مذاکره با حماس را بهبود ببخشد. یکی از این روشها نیز افزایش بازداشت فلسطینیها همزمان با آزاد سازی سایر اسرا است. بنا به گزارش سازمان امور اسیران و هیئت اسرای فلسطینی، ارتش اسرائیل از ۱۵ مهر (۷ اکتبر) دستکم ۳۲۰۰ فلسطینی را در کرانه باختری بازداشت کرده است. در جریان آتش بس موقت در غزه نیز صدها فلسطینی در کرانه باختری بازداشت شدند.
از سوی دیگر شرایط برای آمریکا نیز مطلوب نیست. دولت بایدن به دلیل حمایت مطلق از جنگ «اسرائیل» در غزه، با فشار زیادی از سوی همکاران منطقه ای خود مواجه شده است و ادامه روند فعلی میتواند جایگاه آمریکا در سیاست خارجی متحدان سنتی واشنگتن در غرب آسیا را بیش از پیش تضعیف کند. در حالی که برخی تحلیلگران نیز معتقدند با شکست اخلاقی اسرائیل در جنگ غزه، تمام اهداف انتخاباتی بایدن از حمایت بی چون و چرا از اسرائیل نیز بر باد رفته محسوب میشود.
لذا با توجه به تلاشهای منطقهای و بینالمللی برای تمدید آتشبس، آمریکا نیز خود را هم جهت با آتش بس نشان میدهد.
۱ آذر (۲۲ نوامبر) دو طرف فلسطینی و اسرائیلی اعلام کردند با میانجیگری قطر، مصر و آمریکا توافق درباره آتشبس موقت در غزه حاصل شده است. توافق آتشبس علاوه بر تعیین محدودیت ۴ روزه شامل ۳ محور بود.
- مبادله اسرا باید بر اساس فرمول یک در برابر سه باشد. اسرائیل متعهد شد در برابر آزادی ۵۰ زن و کودک اسرائیلی از غزه، ۱۵۰ زن و کودک فلسطینی را از فلسطین اشغالی آزاد کند.
- محور مهم دیگر، اجازه ورود کامیونهای حامل کمکهای بشردوستانه، امدادی و تجهیزات پزشکی و سوخت به همه مناطق غزه بود.
- اسرائیل علاوه بر توقف عملیات نظامی، متعهد شد هر روز پرواز جنگندهها و پهپادهای اسرائیلی در جنوب نوار غزه را برای ۶ ساعت از ۱۰ صبح تا ۴ عصر متوقف کند.
یک محور معلق این توافق درخواست تردد آزادانه مردم در نوار غزه بود که اسرائیل اعلام کرد مانع حرکت فلسطینیها از جنوب غزه به شمال منطقه خواهد شد.
در بیانیه ۱ آذر (۲۲ نوامبر) حماس درباره آتشبس با تاکید بر تعهدات نظامی اسرائیل آمده بود: «علی رغم این آتشبس، ما تأکید داریم که دستمان روی ماشه سلاح است و گردانهای عزالدین القسام در کمین متجاوز نشستهاند تا از ملت فلسطین و آرمان آن در برابر متجاوزان دفاع کنند.»
آتشبس چهار روزه یکبار در دومین روز تا آستانه شکست رفت. حماس نسبت به تخلف اسرائیل از برخی مفاد توافق آتشبس موقت معترض بود. علاوه بر اعمال خشونت اسرائیل علیه غیرنظامیانی که به سمت شمال غزه حرکت کرده بودند، تاکید حماس بر لزوم افزایش سرعت و میزان ورود کامیونهای حامل کمکهای بشردوستانه به غزه بود. اما در نهایت با میانجیگری دوباره قطر و مصر، اجرای توافق از سر گرفته شد.
در این دور از آتش بس موقت، حماس در مجموع ۶۹ اسرائیلی و خارجی و اسرائیل ۱۵۰ فلسطینی را آزاد کردند. حماس اتباع خارجی را خارج از چارچوب توافق و به شکل داوطلبانه آزاد کرد.