چرا قطعنامه محکومیت «قرآن سوزی» در شورای حقوق بشر مهم است؟

این برای نخستین بار است که در یک سند رسمی بین المللی حقوق بشری سازمان ملل به مسئله «قرآن سوزی» اشاره و آن را محکوم کرده است.

نویسنده: معصومه پورصادقی

روز سه شنبه ۲۰ تیر، شورای حقوق بشر در ژنو به درخواست کشورهای اسلامی اقدام به برگزاری «جلسه فوری» (Urgent Debate) در جریان نشست ۵۳ این شورا (نشست ماه ژوئن/جولای) کرد. این جلسه به مدت ۵ ساعت در بعد از ظهر روز سه شنبه و ادامه آن در صبح روز چهارشنبه ۲۱ تیر برگزار گردید.

سالن شماره بیست سازمان ملل در ژنو که به برگزاری نشست های شورای حقوق بشر و سازوکارهای وابسته به این شورا اختصاص دارد، مملو از جمعیت بود و حدود چهارصد نفر از نمایندگان دولت ها، مقامات سازمان ملل و سازمان های غیردولتی حقوق بشری در این سالن و صدها نفر به صورت مجازی، با شرکت در این جلسه، حاضر بودند تا شاهد نخستین واکنش جامعه بین المللی به روند سی ساله اسلام هراسی و اقدامات ضداسلامی در جهان باشند.

با اینکه روند اسلام هراسی و اقدامات توهین آمیز به مسلمانان موضوعی بیش از سی ساله در اروپاست و تازگی ندارد، اما، سال ۲۰۲۳ را می توان یکی از سالهایی دانست که تعدد اینگونه اقدامات تنها در نیمه اول این سال، نگرانی های زیادی را در بین افکار عمومی دو میلیارد مسلمان ایجاد کرد. آنچه که در ۲۸ ژوئن در استکهلم و در برابر مسجد جامع این شهر رخ داد و فردی با دریافت مجوز از پلیس، اقدام به قرآن سوزی کرد، ششمین مورد از این دست اقدامات در کشورهای اروپایی و عمدتا در سوئد بود.

این روند سی ساله رو به افزایش همواره با واکنش های اعتراضی مسلمانان جهان، رهبران دینی، رهبران سیاسی کشورهای اسلامی، جامعه مسلمانان در کشورهای اروپایی و موارد بسیار معدودی از مقامات سازمان ملل روبرو بوده است.

آنچه بویژه از ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ در رسانه های غربی گسترش کم سابقه ای پیدا کرد و به واسطه آن تلاش شد افکار عمومی جامعه جهانی را نسبت به مسلمانان مخدوش و حساس کند، معادل دانستن «اسلام» با «تروریسم» و «مسلمانان» با «تروریست» بود؛ اتهامات و انگ هایی که اقدامات گروهای تروریستی مانند القاعده و بعدها داعش در دادن بهانه کافی به این رسانه ها نقش بسیار برجسته ای داشتند؛ گروه های تروریستی که به اعتراف شمار قابل توجهی از مقامات امنیتی و سیاسی آمریکایی و اروپایی، سرویس های اطلاعاتی کشورهای غربی نقش مهمی در ایجاد، حمایت سیاسی و مالی و تجهیز نظامی و اطلاعاتی آنها داشته اند.

مقامات کشورهای اروپایی که کشورهایشان میزبان بسیاری از این اقدامات ضداسلامی مانند توهین به قرآن، توهین به پیامبر اسلام و یا رهبران دینی کشورهای اسلامی بودند، هیچگاه حاضر به محکوم کردن اقدامات ضداسلامی در کشورهایشان نبودند و تمام آنچه علیه مسلمانان و نشانه های مورد احترام آنها مانند قرآن و یا پیامبر اسلام می شد را به بهانه «حق آزادی بیان» توجیه می کردند.

اروپایی ها هرگز حاضر به پذیرش این واقعیت نبودند که متعهد به میثاق حقوق مدنی و سیاسی هستند که در آن آزادی بیان به عنوان یک حق، حقی مطلق نیست و با محدودیت هایی کاملا روشن، باید اعمال شود؛ محدودیت هایی که گویای این واقعیت است که استفاده از این «حق» آنجا که موجب تحریک به نفرت، تبعیض و خصومت شود، باید بصورتی متناسب و بر اساس قانون، محدود شود.

اعلامیه جهانی حقوق بشر هم بهره مندی از حقوق بشر را با رعایت حقوق دیگران و برخی محدودیت های دیگر در قبال کلیت جامعه، مورد توجه قرار داده است و هیچ سند حقوق بشری بین المللی نیست که حقوق بشر را به صورتی مطلق و لجام گسیخته، مورد تاکید و ارزشگذاری قرار داده باشد و هر جا صحبت از حقوق بشر است صحبت از «مسئولیت» فرد در برابر دیگران و جامعه خود نیز شده است. امری که مقامات سیاسی کشورهای غربی هیچگاه حاضر به پذیرش آن نبودند و تمام اقدامات اسلام هراسانه و ضداسلامی را با نام «حق آزادی بیان و نظر» توجیه می کردند.

روند رو به افزایش سیستماتیک «اسلام هراسی» در اروپا در نهایت منجر به تصویب قطعنامه اجماعی مجمع عمومی در تعیین روزی به عنوان «روز بین المللی مقابله با اسلام هراسی» شد. این قطعنامه در ۱۷ مارس ۲۰۲۲ تصویب و ۱۵ مارس هر سال را به عنوان روز مقابله با اسلام هراسی نامگذاری کرد(International Day to Combat Islamophobia). اما، تصویب این روز هم نتوانست توجه افکار عمومی جهان را به صورت موثری به این پدیده رو به افزایش که تصور می شد توسط یک اتاق فکر و به صورت کاملا برنامه ریزی شده ای در حال انجام است، جلب کند. علت انتخاب ۱۵ مارس به عنوان روز بین المللی مقابله با اسلام هراسی این بود که در ۱۵ مارس ۲۰۱۹ یک نژادپرست افراطی استرالیایی در نیوزیلند با حمله به دو مسجد در این کشور ۵۱ مسلمان را به قتل رساند و موجب زخمی شدن ده ها زن و مرد و کودک در این مساجد شد.

یک سال پس از تصویب قطعنامه مجمع عمومی در مقابله با اسلام هراسی، موج جدیدی از اقدامات ضداسلامی در کشورهای اروپایی آغاز شد.