افق جدید در مذاکرات محرمانه ایران و آمریکا به نظر می رسد با میانجیگری عمان و قطر در حال ترسیم است. مضمون ظاهری اظهارات وزرای خارجه ایران و عمان در کنفرانس خبری روز گذشته بیشتر حول محورهای دوجانبه و منطقه ای بود، اما در واقع هر تبادل سفر دیپلماتیک ایران و عمان، از جمله سفر اخیر وزیر خارجه عمان به ایران بیش از آنکه تصویر کننده توسعه روابط دوجانبه تهران-مسقط باشد، یادآور روابطی هندسی ایران-عمان و آمریکا (غرب) است. این سفر «بدر بن حمد البوسعیدی» به تهران را باید در ادامه دو سفر اخیر وزیر خارجه ایران به عمان، سفر پادشاهی عمان و سفر قبلی البوسعیدی به ایران، و مذاکرات پشت پرده ایران و آمریکا ارزیابی کرد.
روز گذشته در حالی سفر وزیر خارجه عمان به تهران انجام شد که طی چند ماه گذشته مسقط میزبان مذاکرات محرمانه و غیرمستقیم ایران و آمریکا بود. هر چند نتایج مذاکرات مسقط مسکوت ماند، اما سفر اخیر وزیر خارجه عمان به تهران و مذاکره وزیر خارجه قطر با واشنگتن نشان می دهد این کشورها بار دیگر ابتکار عمل را در اختیار گرفته و کورسوی امید دیگری برای معامله موردی بین ایران و ایالات متحده به وجود آوردهاند.
موضوع مذاکرات مسقط تبادل زندانیان ایران و آمریکا و آزادسازی ۷ میلیارد دلار از اموال بلوکه‌شده در کره جنوبی بود. اما بعد از مذاکرات در هر دو مورد هیچ نتیجه مشهودی رقم نخورد. با این حال نقش مثبت و سخت کوشانه پادشاهی عمان در حل مناقشات بین ایران و غرب نویدبخش تداوم مذاکرات پشت پرده است.
ساعاتی پس از دیدار وزرای خارجه ایران و عمان در تهران، در واکنش به اظهارات وزیر خارجه عمان در ایران، متیو میلر سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفت: «نمی خواهم در خصوص گفتگوهای خصوصی دیپلماتیک اظهار نظر کنم اما باید بگویم که بازگرداندن آمریکایی هایی که بازداشت شده اند، همچنان هدف آمریکا است». در روزهای گذشته نیز جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، از ادامه مذاکرات با طرف ایرانی بر سر تعیین تکلیف زندانیان دوتابعیتی خبر داده و عنوان کرده بود دولت جو بایدن به «مذاکرات غیرمستقیم با تهران» با هدف آزادکردن آمریکایی های بازداشت شده در ایران ادامه می دهد. در پی این اظهارات مقام آمریکایی، ناصر کنعانی سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز گفت: «تلاش‌های دیپلماتیک ادامه دارد و متناسب با شرایط و فرصت‌ها این مسیر را دنبال خواهیم کرد. هم در ارتباط با آزادی زندانیان و هم رفع انسداد از دارایی‌های مالی ایران و هم در ارتباط با مذاکرات رفع تحریم‌ها این گفت‌وگوها و تبادل پیام‌ها با فراز و نشیب‌هایی ادامه دارد.»
گره کار کجاست؟
تا پیش از این گفت‌وگوهای جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا بر سر مبادله زندانی و آزادسازی ۷ میلیارد دلار منبع مالی ایران در کره جنوبی متمرکز بود. همه چیز در مسقط نهایی به نظر می رسید اما به یکبارهمذاکرات کند یا متوقف شد. به نظر می رسد عمان و قطر در تلاش هستند زمینه ادامه تماس‌های غیرمستقیم یاتبادل پیام بین ایرانی‌ها و آمریکایی‌ها را به منظور نهایی کردن توافق مهیا کنند. اما درباره نقاط کور توافق واحتمال باز شدن آنها همه چیز فقط در حد گمانه زنی است.
اینکه آیا گفتگوهای غیرمستقیم ایران و آمریکا در زمینه اجرای تبادل زندانی و آزادسازی منابع رو ریل نهایی سازی خواهد افتاد یا نه، سوالی است که پاسخ آن شاید نیازمند چند روز زمان باشد.
البته سفر وزیر خارجه عمان صرفا محدود به روند مذاکرات ایران و آمریکا نبود، و موضوعاتی نظیر ایده ایران در خصوص مجمع گفتگو و همکاری در خلیج فارس نیز مطرح شد. اما با توجه به نقش سنتی عمان در میانجیگری بین تهران و غرب، این بعد بیشتر مورد توجه رسانه ها قرار گرفته است.
