عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران امروز در اسلام‌آباد با مقامات پاکستان از جمله نخست وزیر و وزیر خارجه دیدار و در مورد اوضاع منطقه گفتگو کرد.
عراقچی در کنفرانس مطبوعاتی مشترک پس از این دیدار اظهار داشت: «برخلاف اسرائیل، ایران به دنبال تنش نیست، اما حق دفاع از خود را محفوظ می‌دارد.»
در دورانی که با پویایی‌های پیچیده ژئوپلیتیک و تهدیدهای نوظهور منطقه‌ای مشخص می‌شود، ایران و پاکستان روابط دیرینه خود را تقویت می‌کنند. این دو کشور با بیش از ۹۰۰ کیلومتر مرز مشترک و همچنین قرابت‌های مذهبی، فرهنگی و زبانی، بازیگران مهمی در شکل‌دهی به تحولات منطقه و جهان اسلام به شمار می‌روند. همکاری آنها نه تنها برای روابط دوجانبه، بلکه برای پرداختن به پیچیدگی‌های امنیت منطقه‌ای و همکاری اقتصادی نیز حیاتی است.
تعاملات اخیر در سطح بالا، تعهد تهران و اسلام‌آباد را به تعمیق روابطشان نشان می‌دهد. رایزنی‌های دیپلمات ارشد ایران با مقامات پاکستانی در اسلام‌آباد، بر تحولات منطقه‌ای، به ویژه جنایات اسرائیل در منطقه متمرکز است. مقابله با تهدیدات ناشی از اقدامات اسرائیل، برقراری آتش‌بس در غزه و لبنان و رویکردهای مشترک برای کاهش تنش‌ها و افزایش ثبات در منطقه، محور اصلی این گفتگوها است.
سفر وزیر خارجه ایران زمینه‌ساز دیدارهایی با مقامات کلیدی پاکستانی شد و فضایی از تفاهم متقابل را ایجاد کرد. چنین تعاملاتی در همسوسازی دیدگاه‌های دو ملت در مورد مسائل مبرم منطقه‌ای و تدوین پاسخ‌های جمعی برای مقابله با چالش‌های مشترک، از جمله اقدامات اسرائیل، بسیار مهم است.
روابط تاریخی
از زمان استقلال پاکستان، رابطه بین ایران و پاکستان اساسا نزدیک بوده است. سران دو کشور اغلب دیدگاه‌های همگرایی در مورد بسیاری از مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی، به ویژه در مورد فلسطین، داشته‌اند. این همسویی تاریخی در تقویت همکاری در حوزه‌های مختلف، از جمله حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی، مؤثر بوده است.
هویت مشترک آنها، ریشه در مشترکات فرهنگی و تاریخی، آنها را در موقعیتی قرار می‌دهد که بتوانند به طور مؤثر همکاری کنند. کمتر کشوری چنین میراث غنی به هم پیوسته‌ای دارد که همچنان سنگ بنای مشارکت آنهاست.
همکاری‌های اقتصادی
هم‌افزایی اقتصادی در قلب روابط ایران و پاکستان قرار دارد. این دو کشور همسایه مسلمان که از ظرفیت‌های اقتصادی گسترده‌ای برخوردارند، در موقعیت مناسبی برای تأمین نیازهای یکدیگر هستند. حجم تجارت دوجانبه شاهد افزایش بوده و در سال ۲۰۲۳ به حدود ۲.۷۵ میلیارد دلار رسیده است. این رشد نشان‌دهنده شناخت متقابل از مزایای حاصل از روابط اقتصادی نزدیک‌تر و تعهد به بهره‌گیری از فرصت‌های مشترک است.
یکی از مکانیسم‌های محوری تسهیل‌کننده این همکاری اقتصادی، کمیسیون مشترک اقتصادی است. بیست و دومین نشست پیش‌بینی‌شده این کمیسیون در تهران نماد تلاش‌های مداوم برای شناسایی راه‌های جدید همکاری و رفع موانع تجاری موجود است. به طور همزمان، مذاکرات با هدف انعقاد توافق‌نامه تجارت آزاد در حال انجام است و هر دو کشور در تلاشند تا فهرست کالاهای حساس را نهایی کرده و مقررات تجاری را ساده کنند.
بهبود زیرساخت‌ها و اتصال مرزی
با درک اهمیت استراتژیک اتصال، ایران و پاکستان در بهبود زیرساخت‌های مرزی خود سرمایه‌گذاری کرده‌اند. از لحاظ تاریخی، گذرگاه مرزی میرجاوه-تفتان به عنوان تنها نقطه مرزی رسمی عمل می‌کرد. با این حال، در سال‌های اخیر شاهد افتتاح پایانه‌های مرزی اضافی در ریمدان-گبد و پیشین-مند بوده‌ایم که به ترتیب در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ تأسیس شده‌اند.
علاوه بر این، ایجاد بازارچه‌های مرزی مشترک در کوهک، پیشین و ریمدان نمونه‌ای از تلاش‌ها برای رونق اقتصادهای محلی و بهبود معیشت جوامع مرزی است. این بازارچه‌ها نه تنها تجارت را تسهیل می‌کنند، بلکه ارتباطات مردم با مردم را نیز تقویت کرده و حسن نیت و اتکا متقابل را افزایش می‌دهند.
پروژه خط لوله گاز ایران-پاکستان (IP)
همکاری در زمینه انرژی، به ویژه خط لوله گاز ایران-پاکستان (IP)، جنبه مهمی از روابط دوجانبه آنها را نشان می‌دهد. این پروژه که با امضای توافق‌نامه‌ای در سال ۲۰۰۹ آغاز شد، تأمین گاز طبیعی ایران به پاکستان را پیش‌بینی می‌کند و بدین ترتیب نیازهای انرژی پاکستان را برطرف کرده و وابستگی متقابل اقتصادی را تقویت می‌کند.
در حالی که ایران سهم مربوط به خود از خط لوله را تا مرز پاکستان تکمیل کرده است، پیشرفت در سمت پاکستان با تأخیر مواجه شده است. گفتگوهای جاری با هدف عبور از چالش‌هایی است که مانع پیشرفت می‌شوند، با این خوش‌بینی که تلاش‌های مشترک منجر به تحقق این پروژه شود.
همکاری‌های امنیتی و نظامی
بعد امنیتی روابط ایران و پاکستان با عزم مشترک برای مبارزه با تروریسم و افزایش امنیت مرزها مشخص می‌شود. مقامات ارشد نظامی هر دو کشور در دیدارهای متقابل برای تدوین استراتژی در مقابله با فعالیت‌های گروه‌های افراطی و مهار فعالیت‌های غیرقانونی فرامرزی، از جمله قاچاق مواد مخدر، کالا، سوخت و قاچاق انسان، شرکت کرده‌اند.
پیش‌بینی می‌شود اجرای توافق‌نامه‌های همکاری امنیتی این تلاش‌ها را تقویت کند. با همکاری مشترک، هر دو کشور به دنبال مقابله مؤثر با تهدیدات مشترک هستند و بدین ترتیب به ثبات و امنیت منطقه‌ای کمک می‌کنند.
مسائل منطقه‌ای
ایران و پاکستان در مورد چندین نگرانی مهم منطقه‌ای موضع واحدی دارند. به ویژه، هر دو کشور همبستگی خود را با مردم فلسطین ابراز داشته و اقدامات اسرائیل را محکوم کرده‌اند. رایزنی‌های مشترک به دنبال پرداختن به توقف جنایات اسرائیل و دفاع از حقوق مردم فلسطین در مجامع بین‌المللی است.
تعهد هر دو کشور به پایبندی به اصول حاکمیت و تمامیت ارضی در رویکردهای سیاست خارجی آنها متبلور است. تهران و اسلام آباد بر اهمیت حقوق دفاع مشروع تأکید می‌کنند و مشتاق همکاری با کشورهای همفکر برای ترویج صلح و متوقف کردن تجاوزاتی هستند که منطقه را بی‌ثبات می‌کند.
